Ερωτήσεις - Απαντήσεις για το Υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας
Επειδή πολλοί επισκέπτες του ιστοτόπου διατυπώνουν κατά καιρούς διάφορα ερωτήματα, όπως π.χ. σε τι συνίσταται το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας και η οικολογική απειλή και πως αυτά είναι δυνατό να επιλυθούν, θα επιχειρήσουμε να απαντήσουμε με απλά και κατανοητά λόγια :
Α. Συνοπτικά τα κύρια χαρακτηριστικά του προβλήματος είναι :
- Ανισοκατανομή στο χρόνο και στο χώρο των επιφανειακών υδατικών πόρων στις δύο θεσσαλικού ενδιαφέροντος λεκάνες απορροής ποταμών (ΛΑΠ) του Αχελώου (Δυτική Θεσσαλία) και του Πηνειού (το υπόλοιπο και μεγαλύτερο μέρος της Περιφέρειάς μας).
- Ανεπαρκής (σε σχέση με τις ανάγκες μας και τις καθιερωμένες - εδώ και χρόνια - χρήσεις) αξιοποίηση του επιφανειακού υδατικού δυναμικού της Θεσσαλίας (πάλι σε αμφότερες τις λεκάνες της).
- Εντατική χρήση υδάτων στη γεωργία, μέρος της οποίας αντιστοιχεί σε υδροβόρες καλλιέργειες.
- Οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες καλλιεργειών καλύπτονται με ολοένα και μεγαλύτερη υπεράντληση υπόγειων υδάτων - μέσω γεωτρήσεων - με αποτέλεσμα την συνεχή πτώση της στάθμης και την υποβάθμιση του υπόγειου υδροφορέα. Με τον τρόπο αυτό εξαντλούνται τα μόνιμα - μη ανανεώιμα υδατικά αποθέματα, που αποτελούν φυσική κληρονομιά της περιοχής.
- Ποιοτική υποβάθμιση των υπόγειων και των επιφανειακών (ποτάμια) υδατικών πόρων.
Με βάση τα παραπάνω, το Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας (ΥΔΘ) καταγράφεται ως ένα μοναδικό παράδειγμα με τόσο επείγοντα υδατικά προβλήματα, ενώ παράλληλα αγγίζει τα όρια οικολογικής καταστροφής με κύριο χαρακτηριστικό το μονίμως ελλειματικό ισοζύγιο στο ΥΔΘ.
Β. Όσον αφορά στην επίλυση του, το θέμα είναι σύνθετο και κινείται σε τρεις βασικούς άξονες :
1. Διευθέτηση του ισοζυγίου προσφοράς και ζήτησης υδάτων στο ΥΔΘ. Αυτό σημαίνει συνδυασμένη δράση για :
α) Εξοικονόμηση του νερού από τους χρήστες (κυρίως στην γεωργία) με στόχο την μείωση της συνολικής κατανάλωσης, τουλάχιστον κατά 25% (δες εγκεκριμμένα Σχέδια Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας, 2017),
β) Υλοποίηση νέων έργων ταμίευσης νερού εντός της λεκάνης απορροής του Πηνειού, δηλαδή κατασκευή των φραγμάτων Σκοπιάς Φαρσάλων, Πύλης, Μουζακίου, Νεοχωρίτη, Ελασσόνας, κ.α,
γ) Ενίσχυση σε μόνιμη βάση του ΥΔΘ από το όμορο Υδατικό Διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας (λεκάνη απορροής Αχελώου), με μεταφορά μέρους των υδάτων του ταμιευτήρα Συκιάς μέσω της (ήδη διανοιγμένης) σήραγγας Πευκοφύτου στο Μουζάκι.
2. Πολιτική υδάτων με γνώμονα την "βιωσιμότητα" και τις επερχόμενες συνέπειες από την κλιματική αλλαγή. Αυτό σημαίνει να διασφαλιστεί διαχρονικά η ικανοποίηση των αναγκών σε νερό και ταυτόχρονα η διατήρηση της αειφορίας των υδατικών οικοσυστημάτων, η περιβαλλοντική τους προστασία, η σταδιακή αποκατάσταση της οικολογικής ισορροπίας και κατ' επέκταση η υγεία και η ασφάλεια των πολιτών. Οι άμεσες αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν είναι (μεταξύ άλλων) :
α) Ο εντοπισμός των κρίσιμων – τρωτών σημείων ανά τομέα και πρόβλεψη των πιθανών domino παρενεργειών
β) Η οχύρωση της Θεσσαλίας :
- Μηχανική ( φράγματα, αντιπλημμυρικά έργα, συστήματα διαχείρισης νερού για ύδρευση – άρδευση κλπ)
- Περιβαλλοντική – οικολογική ( δάση, υδάτινα οικοσυστήματα, υπόγεια υδατικά αποθέματα, βιοποικιλότητα).
- Παραγωγική : Γεωργία της επάρκειας, κλιματική ζωνοποίηση, αγροδασοπονία, αγροοικολογία, μεταποίηση κλπ
- Αστική οχύρωση απέναντι στα ακραία φαινόμενα, κυρίως σε θέματα παρατεταμένων περιόδων καύσωνα, λειψυδρίας, κατανάλωσης ενέργειας.
3. Βελτίωση και εκσυγχρονισμός συνολικά του θεσμικού πλαισίου για την διαχείριση των υδάτων, με άμεση δημιουργία ενός φορέα διαχείρισης με την συμμετοχή των χρηστών, υπό την εποπτεία του αρμόδιου Υπουργείου.