Η αφορμή για το παρακάτω κείμενο ήταν η πρόσφατη παρέμβαση μας με τίτλο «Ακόμα και στην Αγγλία αναζητούν λύσεις με την υδροηλεκτρική ενέργεια. Εμείς ;».

Είναι γνωστό ότι οι ρυθμοί τα δημόσια έργα στη χώρα μας καθυστερούν υπερβολικά και ότι η ολοκλήρωσή τους είναι μια συνεχής μάχη δυσκολιών και υπέρβαση εμποδίων ή/και τεχνικών προβλημάτων - αστοχιών.  

Οι αργόσυρτες διαδικασίες που προβλέπονται στο θεσμικό πλαίσιο σχεδιασμού - προγραμματισμού, «ωρίμανσης» των αναγκαίων τεχνικών κ.α μελετών,  ένταξης σε πρόγραμμα χρηματοδότησης, δημοπράτησης, κατασκευής και παράδοσης των μεγάλων – μεσαίων ή ακόμη και μικρών υδατικών έργων, είναι ένα σύνηθες και διαχρονικό φαινόμενο (τουλάχιστον για την Θεσσαλία), ενώ οι μεγάλες καθυστερήσεις ή/και υπερβάσεις των προϋπολογισμών τείνουν να γίνουν ο κανόνας ή και να θεωρούνται περίπου φυσιολογικές.

Πολλά από τα έργα που αναφέρονται πιο κάτω, είχαν σοβαρές αβεβαιότητες (προβλήματα προγραμματισμού, ωριμότητας μελετών, διαδικασίες απαλλοτριώσεων, δημοπρατήσεων, κα.).

Για να μην αντιμετωπιστούν όμως στο μέλλον παρόμοια προβλήματα καθυστερήσεων και αστοχιών, σε πρώτο στάδιο απαιτείται προσεκτική επιλογή των υδατικών έργων με κριτήρια αποκλειστικά την υψηλού βαθμού αναγκαιότητα (υδρευτική, αντιπλημμυρική, αρδευτική, ενεργειακή, την πολλαπλή σκοπιμότητα, την  χωροταξική κατανομή και  ασφαλώς την υψηλή απόδοση τους.

Ακολουθεί ο ενιαίος σχεδιασμός των υδατικών έργων στη Θεσσαλία (master-plan), που θα αφορά την σκοπιμότητα, την ταμίευση, την μεταφορά και την διανομή νερών στις διάφορες αναγκαίες χρήσεις των αναγκαίων μελετών, τις τυχόν απαλλοτριώσεις, τις απαιτούμενες χρηματοδοτικές ροές  & γενικά την «ωρίμανση» όσων έργων έχουν ήδη προγραμματισθεί.  

Πριν αποφασισθεί η χρηματοδότηση και η κατασκευή ενός περιφερειακού  έργου ταμίευσης νερού, είναι πρωταρχικής σημασίας να διερευνηθεί λεπτομερώς, η οικονομικότητα του έργου (μικρή δαπάνη ανά κ. μ. αποταμιευμένου νερού), ενώ  θα πρέπει επίσης να συνεκτιμάται το κόστος για τα έργα μεταφοράς του νερού & το κόστος λειτουργίας (εκτάσεις κατάντη ή ανάντη που σημαίνει αντλήσεις), η οξύτητα του προβλήματος στην συγκεκριμένη περιοχή και η ενδεχόμενη συμβολή του έργου στον έλεγχο πλημμυρών.

Τέλος, βάση και της  εμπειρίας που αποκτήθηκε εδώ και πολλά χρόνια, κρίνεται ότι είναι απολύτως αναγκαία η δημιουργία μιας ενιαίας διοίκησης των υδατικών έργων (με τη συμμετοχή του κράτους και των χρηστών, δηλαδή αυτοδιοίκηση, φορείς αγροτών κλπ.), που θα αποτελέσει την μετεξέλιξη του αναποτελεσματικού και γραφειοκρατικού υφιστάμενου διοικητικού συστήματος. 

Σήμερα, εξακολουθεί να είναι επίκαιρη η πρόταση που διατυπώθηκε δημόσια σε επιστολή στα ΜΜΕ πριν πολλά χρόνια (2/11/2005, με αφορμή τα εγκαίνια του Ταμιευτήρα Σμοκόβου), να γίνεται δημόσιος απολογισμός (ή/και ενδεχομένως ανάληψη ευθυνών) με την ολοκλήρωση και παράδοση ενός έργου.

Επειδή όμως απεδείχθη μάταιη η αναμονή για κάτι παρόμοιο από οποιονδήποτε αρμόδιο (ή και συναρμόδιο) φυσικό πρόσωπο - επικεφαλής φορέα, παρατίθενται πιο κάτω ενδεικτικά, ορισμένα χαρακτηριστικά στοιχεία  για θεσσαλικά έργα (διαφόρων κατηγοριών από πλευράς σπουδαιότητας, φυσικού αντικειμένου ή/και προϋπολογισμού), τα οποία εμφανίζουν καθυστερήσεις ή/και κάποιες από τις παθογένειες που αναφέρθηκαν προηγουμένως.

Κάποια έργα από αυτά ολοκληρώθηκαν ήδη με μεγάλες καθυστερήσεις, άλλα βρίσκονται σε τελικό στάδιο ολοκλήρωσης μετά από πολλά χρόνια, κάποια μόλις ξεκίνησαν  ή πρόκειται σύντομα να ξεκινήσουν με σημαντικές καθυστερήσεις και τέλος κάποια έχουν εγκαταλειφθεί (όπως τα ημιτελή έργα του Άνω Αχελώου και του Αγιονερίου) προσωρινά ή/και οριστικά (!!) 

Τα συμπεράσματα δικά σας !!

Υδροηλεκτρικό έργο Σμοκόβου (Φράγμα - ΥΗΕ - Αρδευτικά δίκτυα)

1983 – 1984 : Ένταξη του έργου στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) και δημοπράτηση. Έναρξη εργασιών  το 1985 (αρμοδιότητα ΥΠΕΧΩΔΕ με συναρμόδιο φορέα την   ΔΕΗ).

1990 :  Δημοπράτηση της σήραγγας Λεονταρίου (που μεταφέρει τα νερά του ταμιευτήρα για άρδευση, παραγωγή ΥΗΕ και ύδρευση).

1996 έως 1997 : Ολοκλήρωση εργασιών φράγματος και σήραγγας Λεονταρίου.

1999 έως 2001: Παραλαβή από τις αρμόδιες υπηρεσίες του φράγματος και της σήραγγας.

2002 : Σφράγισμα της εξόδου υδάτων στο φράγμα, έναρξη πλήρωσης της τεχνητής λίμνης με νερό.

2003 : Λειτουργική ολοκλήρωση του ταμιευτήρα Σμοκόβου.

2003 : Δημοπράτηση ενός μικρού τμήματος του αρδευτικού δικτύου (περίπου μόνο 25.000 στρ.) από το σύνολο των προβλεπόμενων 250.000 στρ.

2005 : Θεμελίωση του ΥΗ Σταθμού (αρμοδιότητας ΔΕΗ).

2009 : Εγκαίνια λειτουργίας ΥΗ Σταθμού.

Τα συμπεράσματα είναι πραγματικά απογοητευτικά. Ενώ το έργο εντάχθηκε το 1983, η έναρξη λειτουργίας  του συντελέστηκε μετά από ΕΙΚΟΣΙ ΟΛΟΚΛΗΡΑ ΧΡΟΝΙΑ !

Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ και εδώ 

Ταμιευτήρας Κάρλας : Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ 

Φράγμα Ληθαίου Τρικάλων : Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ,  εδώ   και εδώ 

Φράγμα Διλόφου Φαρσάλων

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 ξεκινούν με πρωτοβουλία Νομαρχίας - ΔΕΒ οι αναγνωριστικές – προμελέτες κατάλληλων θέσεων για ταμιευτήρες – φράγματα (και) στην περιοχή Φαρσάλων.

Το 2009 εντάσσονται σε πρόγραμμα χρηματοδότησης οι οριστικές μελέτες, το 2012 εγκρίνεται από την Περιφέρεια η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), το 2022 εντάσσονται στο πρόγραμμα χρηματοδότησης «ΑΝΤ. ΤΡΙΤΣΗΣ» και το 2023 ξεκινάει η διαδικασία απαλλοτρίωσης της έκτασης που θα καταληφθεί από τα έργα.

Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ :

Φράγμα και ταμιευτήρας στα Βρυσιά Φαρσάλων

Πρόκειται για ένα χρήσιμο και αναγκαίο (όπως διαπιστώθηκε ήδη από το 2003) για την περιοχή Φαρσάλων υδατικό έργο, το οποίο ξεκίνησε πρόσφατα.

Για το συγκεκριμένο έργο εμπλουτισμού των πηγών Βρυσιών Φαρσάλων που μόλις ξεκίνησε, στα τέλη του 2003 γίνεται η πρώτη αυτοψία από την ΔΕΒ Λάρισας, αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα σχετικής μελέτης και προτείνεται η ένταξη της στο νομαρχιακό πρόγραμμα. Το 2005 ξεκινά η σχετική υδρογεωλογική μελέτη, η οποία παρουσιάζεται σε διαβούλευση το 2008 .

Το 2010 χρηματοδοτείται από την Νομαρχία Λάρισας η οριστική τεχνική μελέτη, η οποία και παραδίδεται το 2014, οπότε και εξαγγέλλεται η κατασκευή του έργου.

Το έργο τελικά δημοπρατείται τον Μάρτιο του 2021, τον Οκτώβριο του 2021 υπογράφεται η σύμβαση με την εργολήπτρια εταιρεία, η οποία ξεκίνησε πρόσφατα (2023) τις σχετικές εργασίες.

Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ και εδώ  

Φράγμα Αγιονερίου Ελασσόνας : Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ  και εδώ 

Έργα Αχελωου :

- Φράγμα Μεσοχώρας : Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ

- Φράγμα Συκιάς : Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ

- Σήραγγα Πευκοφύτου (μεταφοράς - εκτροπής) : Περισσότερες λεπτομέρειες εδώ