Είναι γνωστό ό η «εκτροπή Αχελώου» είναι κάτι περισσότερο από ένα συνηθισμένο σύστημα τεχνικών έργων (ταμίευση και μεταφορά νερού από τα ορεινά της Δυτικής Θεσσαλίας στον θεσσαλικό κάμπο).

Πρόκειται θα λέγαμε για ένα θέμα εμβληματικό, για το οποίο οι ατέρμονες συζητήσεις στις δεκαετίες 70,80 και 90 οδήγησαν σε έντονες επιστημονικές και πολιτικές διαφωνίες, αλλά και σε διχασμό της κοινής γνώμης εάν πράγματι το έργο προκαλεί περιβαλλοντικές καταστροφές (η γνωστή πλύση εγκεφάλου που επιχειρείται….) ή εάν τελικά επιφέρει οφέλη σε πολλά επίπεδα (ενέργεια, γεωργία, υδρεύσεις κλπ.), συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών.

Το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών που κατά καιρούς έχουν ακούσει κάτι για την «εκτροπή Αχελώου» έχει συνήθως ελάχιστη πληροφόρηση για το θέμα.

Ακόμη και καλοπροαίρετοι πολίτες, που αντιδρούν συναισθηματικά στον πιθανό κίνδυνο περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τα έργα, δεν γνωρίζουν πχ. την καθοριστική συμβολή των υδάτων του Αχελώου στην προστασία και αποκατάσταση των οικοσυστημάτων στη Θεσσαλία, ούτε βεβαίως ότι κάποια από τα έργα αυτά έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί (όπως το υδροηλεκτρικό συγκρότημα Μεσοχώρας και η πλήρως διανοιγμένη σήραγγα μεταφοράς νερού προς Μουζάκι), ενώ κάποια άλλα (φράγμα Συκιάς) έχουν προχωρήσει σε σημαντικό βαθμό (60%),που σημαίνει ότι η υπόθεση αυτή δεν βρίσκεται σε φάση διαβούλευσης αλλά σε φάση ολοκλήρωσης.

Πολλές φορές μάλιστα, όταν τους προσφέρεται περισσότερη ενημέρωση με όλα τα στοιχεία των έργων, έτυχε να διαπιστώσουμε την μεγάλη τους έκπληξη, έστω και αν η έντονη προπαγάνδα τόσων ετών τους καθιστά, ακόμη και τώρα, δύσπιστους απέναντι στην χρησιμότητα των έργων, κάτι για το οποίο εμείς τουλάχιστον δεν τους αδικούμε.

Όταν όμως πρόκειται για απόλυτα ενημερωμένους πολίτες και μάλιστα πολιτικά πρόσωπα που, αντικειμενικά, έχουν ευθύνη για τα αποτελέσματα των επιλογών τους, τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά.

Κατά τις μέρες των γιορτών δύο πολύ σημαντικές κυρίες της πολιτικής σκηνής, μέσα από δημόσιες παρεμβάσεις τους, έκαναν αναφορά στο θέμα της «εκτροπής Αχελώου».

Από την πλευρά μας θα επιχειρήσουμε να διερευνήσουμε την σκοπιμότητα της αναφοράς τους στο θέμα αυτό.

Όπως προκύπτει από πρόσφατο δημοσίευμα της Καθημερινής (24-26 Δεκ. 2021, σελ. 36) η Πρόεδρος της Δημοκρατίας (ΠτΔ) κα Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, προλογίζοντας την έκδοση του λευκώματος μιας περιβαλλοντικής οργάνωσης, ανακάλεσε στη μνήμη της τις διαφορές σχετικά με την «εκτροπή Αχελώου», σαν ένα κυρίαρχο θέμα από εκείνα που την απασχόλησαν κατά την πορεία της στο ΣτΕ (σημείωση : ανάλογη αναφορά γίνεται και στο δημοσιευμένο βιογραφικό της με πρώτο και πάλι θέμα στη σειρά την εκτροπή Αχελώου !).

Εύλογα λοιπόν προκύπτει το συμπέρασμα ότι η ΠτΔ χρησιμοποιεί την «εκτροπή Αχελώου» ως εργαλείο διαμόρφωσης ενός φιλοπεριβαλλοντικού πολιτικού προφίλ όπου, όσο πιο καταστροφικά και απευκταία παρουσιάζονται τα έργα, τόσο πιο αποτελεσματικά λειτουργεί το σχετικό αφήγημα.

Και βεβαίως στην περίπτωση του Αχελώου τα πράγματα είναι μάλλον ευνοϊκά για την ΠτΔ, αλλά και όσους άλλους πολιτικούς χρησιμοποιούν την ίδια τακτική, δεδομένου ότι η μη ολοκλήρωση των έργων Αχελώου κατά βάση δεν ενοχλεί (για να μην πούμε ότι μάλλον εξυπηρετεί) σημαντικά επιχειρηματικά συμφέροντα και προφανώς κανείς τους δεν κινδυνεύει να βρεθεί μπροστά σε δυσάρεστα διλήμματα.

Αντίθετα σε άλλες περιπτώσεις εμβληματικών (και πάλι από οικολογικής απόψεως) έργων, αλλά και αντίστοιχου διχασμού της κοινής γνώμης, όπως πχ. η εξόρυξη χρυσού στην Χαλκιδική, το ΣτΕ δεν οδηγήθηκε (όπως στην υπόθεση Αχελώου) σε ακυρωτικές αποφάσεις, αλλά έπραξε ακριβώς το αντίθετο !

Συγκεκριμένα, το 2012, με εισήγηση της κας Αικ. Σακελλαροπούλου, το ΣτΕ έκρινε ως «αβάσιμους» τους λόγους της σχετικής προσφυγής κατά της εξόρυξης χρυσού και οι δικαστές αποφάνθηκαν ότι «η υλοποίηση της επένδυσης κρίνεται ιδιαίτερα συμφέρουσα για την εθνική οικονομία λόγω …απόδοσης μεγάλων χρηματικών ποσών στο κράτος…της ενίσχυσης των εξαγωγών…» και άλλα παρόμοια επιχειρήματα, δίνοντας πράσινο φως στην υλοποίηση της επένδυσης. Δηλαδή δύο μέτρα και δύο σταθμά….

Φαίνεται λοιπόν ότι τα ποικίλα «οικολογικά» ιδεολογήματα διαπερνούν επιλεκτικά την ασπίδα της αντικειμενικότητας ορισμένων δικαστών.

Αυτό επί της ουσίας εντόπισε και ο πρώην Πρόεδρος του ΣτΕ κ. Αθ. Ράντος σχετικά με τα έργα Αχελώου, λέγοντας ότι «… το συνολικό έργο κρίθηκε (σ.σ. σε παλαιότερη απόφαση του ΣτΕ) ρητά ως κατ’ αρχήν συμβατό με την αρχή αυτή (σ.σ. της βιώσιμης ανάπτυξης)…… (και) καθόλου δεν οδήγησε σε κρίσεις περί ριζικών παραβάσεων των αντίστοιχων αρχών ή κανόνων δικαίου, αλλά, αντιθέτως (οδήγησε) σε κρίσεις περί κατ’ αρχήν δυνατότητος εκτελέσεως του έργου. Συνεπώς, δεν δικαιολογείται……. η ακύρωση για τον λόγο αυτό….»   και παρακάτω « ... η ευθεία αξιολόγηση από μέρους του δικαστή ….. και η κρίση αν η πραγματοποίησή του (έργου) αντίκειται στην εν λόγω αρχή (σ.σ. βιώσιμης ανάπτυξης) εξέρχεται των ορίων του ακυρωτικού ελέγχου…», διατυπώνοντας έτσι την αντίθεσή του (από κοινού με άλλους μειοψηφήσαντες δικαστές) στην σχετική απόφαση του ΣτΕ για τον Αχελώο (υπ’ αριθμ. 26/ 2014).

Και φυσικά παρόμοιες πρακτικές του ΣτΕ είχαν οδηγήσει τον αείμνηστο καθηγητή οικολογίας Νίκο Μάργαρη να σχολιάσει με αρκετή δόση ειρωνείας (Τα Νέα, 3 Ιανουαρίου 2009) ότι «ευτυχώς, την εποχή που ο Περικλής σχεδίαζε τον Παρθενώνα δεν υπήρχε ΣτΕ….διότι είναι βέβαιο ότι θα απαγόρευε οποιαδήποτε κατασκευή αφού θα ανέτρεπε την υπάρχουσα δομή στον ιερό βράχο και θα μείωνε την βιοποικιλότητα του χώρο…» !

Και για να ξαναγυρίσουμε στα καθ΄ ημάς, πως θα πρέπει να αισθάνονται πλέον ορισμένοι από τους δικαστές του ΣτΕ, συμπεριλαμβανόμενης και της κας Αικ. Σακελλαροπούλου, μπροστά στην απόλυτη αποτυχία των οργάνων της πολιτείας και του ΣτΕ πχ. στην υπόθεση της Μεσοχώρας ;

Θυμίζουμε απλά ότι για το έργο αυτό της ΔΕΗ,  που είναι ολοκληρωμένο εδώ και 21 χρόνια (!), το ΣτΕ ΟΥΔΕΠΟΤΕ αποδέχθηκε τις κυβερνητικές αποφάσεις έγκρισης των περιβαλλοντικών του όρων  (ΑΕΠΟ) !

Και σήμερα ακόμη βρίσκεται σε «αντίθεση» με την επιλογή των δύο τελευταίων κυβερνήσεων (των κ.κ. Τσίπρα και Μητσοτάκη, οι οποίοι σημειωτέο στήριξαν την εκλογή της ως ΠτΔ) και οι οποίες   σταθερά  προωθούν την λειτουργία του υδροηλεκτρικού έργου !

Άραγε η κα ΠτΔ προτίθεται να προσθέσει και τη Μεσοχώρα στα επιτεύγματα εκείνα  για τα οποία αισθάνεται υπερήφανη ;

Και σε κάθε περίπτωση, ως υπεύθυνη πολιτειακή παράγων, τι θεωρεί ότι πρέπει να γίνει στις σημερινές συνθήκες ; Έγκριση και λειτουργία ή κατεδάφιση του πολύπαθου αυτού έργου ;

Η άλλη σημαντική προσωπικότητα, γυναίκεια  και αυτή, που, πρόσφατα επίσης, έκανε αναφορά στην «εκτροπή Αχελώου», είναι η κα Ντόρα Μπακογιάννη (ΝΜ), κατά την διάρκεια μιας τηλεοπτικής εμφάνισης στο MEGA.

Στην προσπάθεια της να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό ότι μάχεται για αυτά που πιστεύει και όταν κρίνει αναγκαίο δεν διστάζει να «διαφοροποιείται» από βασικές επιλογές της παράταξής της, θυμήθηκε μετά από τριάντα χρόνια την διάσταση απόψεων που είχε με τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Μητσοτάκη σχετικά με την «εκτροπή Αχελώου».

Παρέλειψε όμως η κα ΝΜ να αναφέρει ότι στη συνέχεια, όλα τα χρόνια της παρουσίας της στη Βουλή επί κυβερνήσεων ΝΔ, υπερψήφιζε χωρίς «διαφοροποιήσεις» τους αντίστοιχους κρατικούς προϋπολογισμούς, εγκρίνοντας  με τον τρόπο αυτό τις  δαπάνες χρηματοδότησης των αντίστοιχων έργων!

Ειδικά κατά την κυβερνητική περίοδο του Κώστα Καραμανλή, σημειώνουμε ότι διατέθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ (υπουργός Γ. Σουφλιάς) και σημειώθηκε εντυπωσιακή πρόοδος των έργων, χωρίς καμία αντίδραση της κορυφαίας  υπουργού της τότε κυβέρνησης !

Και επειδή, όπως η ίδια ισχυρίζεται, δεν συμφωνεί με τα «στρογγυλέματα» σε μείζονα θέματα για το λαό, ο οποίος ζητά «σαφείς θέσεις», θέτουμε και εμείς το ερώτημα : Σήμερα, ως βουλευτής του κυβερνητικού κόμματος, τι προτείνει να γίνει σχετικά με τα ημιτελή και εγκαταλειμμένα έργα επί του Άνω Αχελώου ;

Συμφωνεί με την κατεδάφισή τους, δηλαδή με την κατεύθυνση στην οποία, με διάφορα «στρογγυλεύματα» και μεθοδεύσεις, οδηγεί ουσιαστικά την υπόθεση αυτή ο ΣΥΡΙΖΑ, ή αντίθετα  υποστηρίζει την ολοκλήρωσή και λειτουργία τους ώστε η ΝΔ να τιμήσει τις υποσχέσεις της και να περισωθεί η τρωθείσα αξιοπιστία του Πρωθυπουργού ;

Και για να βοηθήσουμε την κα ΝΜ να αποφύγει τις γενικότητες και τις ασάφειες  (τις οποίες, όπως και εκείνη, έτσι και εμείς, τις αποφεύγουμε), θυμίζουμε ότι ενδιάμεση εναλλακτική λύση δεν προσφέρεται, δεδομένου ότι το ποτάμι παραμένει επί δεκαετίες «μπαζωμένο» και, σύμφωνα με την  κοινή λογική, απαιτείται χωρίς άλλη καθυστέρηση  η  αποκατάσταση της φυσιολογικής του ροής.

Με άλλα λόγια χρειάζεται μια τελική και καθαρή απόφαση «εδώ και τώρα» !

Οτιδήποτε άλλο (όπως πχ. η ανεύθυνη επί τεσσεράμισι χρόνια παρελκυστική τακτική αποσιώπησης του οικολογικού εγκλήματος, με τα εγκαταλειμμένα έργα στην περιοχή, από τον ΣΥΡΙΖΑ και τον κ. Τσίπρα προσωπικά) είναι σαφές ότι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό.

Με όλο το σεβασμό στο πρόσωπο της κας ΝΜ, ελπίζουμε πως στο εξής η  στάση της στο θέμα των έργων Αχελώου, θα της προσφέρει την δυνατότητα αφενός να επιβεβαιώσει τα χαρακτηριστικά που η ίδια αναγνωρίζει στην προσωπικότητά της, αφετέρου να βοηθήσει στην υπέρβαση του αδιεξόδου το οποίο, η ίδια η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει δημιουργήσει με τους μικροπολιτικούς της υπολογισμούς και την ατολμία της.

*Γκούμας Κώστας, γεωπόνος, πρ. Δ/ντής Εγγείων Βελτιώσεων, πρ. πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδας,

*Μπαρμπούτης Τάσος, πολιτικός μηχανικός, μέλος ΔΣ ΕΘΕΜ, πρ. γραμματέας ΤΕΕ/ΚΔΘ