Μία πολύ σημαντική διημερίδα πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα (8-9 Απριλίου) από την Ένωση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης Αποχέτευσης (Ε.Δ.Ε.Υ.Α) σε συνεργασία με την Δ.Ε.Υ.Α. Λάρισας, με θέματα τις νέες τεχνολογίες νερού και το μη ανταποδοτικό νερό (απώλειες) στα δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης. Έχοντας παρακολουθήσει πολλές ανάλογες συναντήσεις με αντικείμενο την ύδρευση των πόλεων και οικισμών, σκεφθήκαμε αρχικά ότι ίσως θα ήταν ακόμη μια εκδήλωση ρουτίνας. Τελικά όμως αυτό που βιώσαμε ανέτρεψε εντελώς τις επιφυλάξεις μας ! 

Βρεθήκαμε μπροστά σε μια άρτια οργανωμένη επιστημονική εκδήλωση, με εισηγήσεις και διάλογο υψηλού επιπέδου, με μαζική συμμετοχή από όλα τα μέρη της Ελλάδας, από την Κρήτη έως τη Φλώρινα και από τη Λέσβο ως την Πάτρα και το Αγρίνιο.

Χαρακτηριστική η συμμετοχή εκπροσώπησης αντίστοιχων οργανισμών από την Κύπρο με επιστήμονες υψηλού κύρους αλλά και η παρουσία της ΕΥΑ Θεσσαλονίκης με την παρουσία του προέδρου της και αρκετών στελεχών της, καθώς και στελεχών του παγκόσμιου οργανισμού IWA για τα ύδατα (ρεπορτάζ για την εκδήλωση από τον τοπικό τύπο στα παρακάτω link).

Τον τόνο για τα κορυφαία ζητήματα που απασχολούν σήμερα τις ΔΕΥΑ και γενικότερα τους οργανισμούς υδρεύσεων έδωσαν με τις τοποθετήσεις τους και οι πολιτικοί εκπρόσωποι των ΔΕΥΑ που έκαναν σύντομες τοποθετήσεις.

Είναι αδύνατο να μεταφέρουμε στον λίγο χώρο που διαθέτουμε όλον τον πλούτο των απόψεων που κατατέθηκαν στην διημερίδα (όλες τις εισηγήσεις της διημερίδας μπορείτε να βρείτε στο site της ΕΔΕΥΑ) *. Θα περιοριστούμε μόνο σε κάποια θέματα ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος :

Η ιδιωτικοποίηση. 

Στις δύσκολες μέρες που ζούμε το θέμα αυτό δεν ήταν δυνατόν να περάσει απαρατήρητο.  Οι πολιτικοί και οι εκπρόσωποι (Δήμαρχος Λαρισαίων κ. Απ. Καλογιάννης, Δήμαρχος Ρεθύμνου και Πρόεδρος ΕΔΕΥΑ κ. Μαρινάκης, Πρόεδρος ΕΥΑ Θεσσαλονίκης κ. Παπαδάκης, Πανεπιστημιακός) το ανέδειξαν ως το πιο σημαντικό ζήτημα, θεωρώντας ότι η δραστηριότητα των οργανισμών αφορά στην αειφορία των υδατικών συστημάτων, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με την εμπορευματοποίηση του νερού.  Ανέφεραν επίσης ότι παρόμοια μοντέλα ιδιωτικοποίησης σε διάφορες χώρες του κόσμου οδηγήθηκαν σε αποτυχία.  Ειδικότερα ο πρόεδρος της ΕΥΑΘ, η οποία σημειωτέον βρέθηκε ήδη αντιμέτωπη με μια διαδικασία ιδιωτικοποίησης, ανέφερε πως το θέμα για την ΕΥΑΘ δεν τελείωσε και ότι σχετικά με το νερό διακυβεύονται σημαντικά συμφέροντα.  Τόνισε πάντως (και αυτό το κρίνουμε ιδιαίτερα σημαντικό) ότι η μετεξέλιξη αυτών των οργανισμών σε σύγχρονες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, αφήνοντας πίσω τον κρατικοδιαιτισμό και την σχετική νοοτροπία, αποτελεί τελικά την καλύτερη άμυνα απέναντι στις προσπάθειες ιδιωτικοποίησης.

Όλοι τους εξέφρασαν με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο μια πικρία ότι το κοινωνικό έργο που προσφέρουν αλλά και η γενικότερη συνεισφορά των οργανισμών τους δεν αναγνωρίζονται όσο θα έπρεπε από την κεντρική εξουσία.

Η στελέχωση των ΔΕΥΑ

Για μια ακόμη φορά, και μάλιστα σε ένα τομέα τόσο κρίσιμο για το περιβάλλον και τη ζωή των πολιτών, εμφανίζεται ο γνωστός ανορθολογισμός και οι ανεξήγητες αντιφάσεις της κεντρικής διοίκησης.  Παρότι οι οργανισμοί νερού είναι επιχειρήσεις, δηλαδή εξ ορισμού ανταποδοτικές, υπάρχει περιορισμός σε προσλήψεις και κυρίως (αυτό τους πονάει περισσότερο) εξειδικευμένων επιστημόνων.

Στο μεταξύ οι τεχνολογίες εξελίσσονται με ταχύτατους ρυθμούς, η ανάγκη προσαρμογής στις διάφορες ευρωπαϊκές και εθνικές οδηγίες είναι αδήριτη, μέρος του έμπειρου προσωπικού αποχωρεί χωρίς να αναπληρώνεται (συνταξιοδότηση κλπ) και παρόλα αυτά το αρμόδιο εποπτεύον Υπουργείο αδυνατεί να αντιληφθεί τι ακριβώς συμβαίνει.  Η ψηφιοποίηση δικτύων, η εκπόνηση ισοζυγίων, οι μελέτες για ανάκτηση υδατικών και περιβαλλοντικών πόρων, η ένταξη σε διάφορα προγράμματα, η παρακολούθηση των δικτύων και γενικά οι νέες εξελίξεις γίνεται πλέον ένα έργο όλο και πιο δύσκολο για κάθε οργανισμό.

Πολλοί αναρωτήθηκαν γιατί όλα αυτά ; Προσθέτουμε και εμείς από την πλευρά μας αυτό το ερώτημα θέτοντας, φυσικά με κάθε επιφύλαξη, και ένα ακόμη : μήπως τελικά η συστηματική προσπάθεια αποδυνάμωσης των οργανισμών ύδρευσης δεν είναι τυχαία αλλά συνδέεται με τα συμφέροντα που ελλοχεύουν και τα οποία με χαρακτηριστικό τρόπο επεσήμανε ο πρόεδρος της ΕΥΑΘ ; Ευχόμαστε ειλικρινά να μην έχει βάση αυτή η ανησυχία μας.

Οι λεκάνες/τα υδατικά διαμερίσματα

Στην διημερίδα φάνηκε ότι όλοι οι οργανισμοί αντιλαμβάνονται πλέον ότι η λειτουργία τους εξαρτάται από την γενικότερη κατάσταση στην λεκάνη  απορροής στην οποία ανήκουν. Αυτό άλλωστε προβλέπεται και από την επιστήμη αλλά και την νομοθεσία, κάτι όμως που πριν τον Καλλικράτη και κυρίως πριν τον Καποδίστρια οι μικρότεροι οργανισμοί δεν συνειδητοποιούσαν πλήρως.

Ένα από τα θέματα που μας έκανε εντύπωση, όπως προέκυψε από τα στοιχεία των ερωτηματολογίων που παρατέθηκαν στην διημερίδα, είναι ο περιορισμένος αριθμός επιφανειακών ταμιεύσεων και αντίστοιχα ο μεγάλος αριθμός υδρεύσεων που εξαρτάται από υπόγειους υδροφορείς (γεωτρήσεις). Είναι χαρακτηριστικό το ιστόγραμμα που περιλαμβάνεται στην εισήγηση του Δημήτρη Σαββοργιανάκη (ΔΕΥΑΛ), όπου παρατίθενται και στοιχεία ερωτηματολογίων από 72 ΔΕΥΑ της χώρας, σύμφωνα με τα οποία προκύπτει ότι μόνο 39 εκατομμύρια μ3 νερού χρησιμοποιούνται από επιφανειακές ταμιεύσεις, έναντι 256 εκατομμυρίων μ3 νερού από υπόγεια νερά γεωτρήσεων. Όλα τα στοιχεία της εισήγησης στο παρακάτω link :

http://www.edeya.gr/2013-09-23-10-58-06/2013-09-23-11-11-03/uliko/hmerid...

Παρότι, όμως ανέφερε ο πρόεδρος κ. Μαρινάκης, η ποιότητα νερού από τις ΔΕΥΑ είναι εξαιρετική, είναι προφανής ο ανορθολογισμός στην τροφοδοσία των συστημάτων ύδρευσης.  Η απουσία αρκετών έργων ταμίευσης αξιόλογης κλίμακας, τα οποία θα μπορούσαν εκτός της ύδρευσης να χρησιμοποιηθούν και για πολλαπλούς σκοπούς (αρδεύσεις, υδροηλεκτρική ενέργεια κλπ) είναι χαρακτηριστική.  Με δεδομένο μάλιστα ότι η διαχείριση των υδρεύσεων είναι ταυτόχρονα και διαχείριση ηλεκτρικής ενέργειας, με πολύ υψηλό κόστος για τους οργανισμούς και κατ’ επέκταση για τους καταναλωτές, το θέμα γίνεται δυσκολότερο.  Εάν σε αυτά προσθέσουμε τις περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις από τις αντλήσεις, ιδιαίτερα όταν αυτές προέρχονται από τα μη ανανεώσιμα αποθέματα των υδροφορέων τότε ο στόχος του αναπροσανατολισμού των πηγών νερού έρχεται επιτακτικά στο προσκήνιο.

Ειδικά για τη Θεσσαλία αυτός ο προβληματισμός βρίσκει απόλυτη εφαρμογή.  Επιφυλασσόμαστε να το αναδείξουμε σε μια άλλη ευκαιρία.

Οι αρδεύσεις

Με το νέο θεσμικό πλαίσιο (Καλλικράτης) αρχίζει όλο και περισσότερο  ο τομέας των αρδεύσεων να απασχολεί την Αυτοδιοίκηση και τις ΔΕΥΑ.  Ήδη η ΔΕΥΑ Λάρισας παρουσίασε στην διημερίδα μια περιορισμένη εφαρμογή (σε περίπου 3500 στρ.) αρδευτικής διαχείρισης, όπου καταδείχθηκε πως η χρήση σύγχρονων μέσων και ο επαγγελματισμός των στελεχών φέρνουν πολύτιμα αποτέλεσμα και για τον περιορισμό υπερκαταναλώσεων αλλά και για την μείωση ενεργειακής σπατάλης.

Η εκτίμηση που αποκομίσαμε είναι ότι δεν είναι μακριά η περίοδος που αρδευτές και ΔΕΥΑ θα συνεργάζονται για τη διαχείριση των υδάτων, εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων, με χρονομέτρηση, με κάρτες για χρεώσεις, με τηλεελέγχους κλπ.  Κατά μείζονα λόγο όταν οι ΤΟΕΒ δυσλειτουργούν, οι οργανισμοί εγγείων βελτιώσεων έχουν διαλυθεί, το εξειδικευμένο προσωπικό γενικά δεν υπάρχει.

Ειδικά για το αρδευτικό νερό, όπως εντόπισε και ο πρόεδρος της ΕΔΕΥΑ, σύντομα θα εκλείψει το καθεστώς ασυδοσίας, όπου και όταν αυτό εντοπίζεται.

Επίσης από τους αρμόδιους έγινε ενημέρωση για τις ενέργειες της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων η οποία προετοιμάζει τις προδιαγραφές για τον υπολογισμό της ανάκτησης του φυσικού πόρου (του νερού) και της περιβαλλοντικής επίπτωσης από την χρήση του, κάτι το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνεται στην κοστολόγηση.

Γενικά οι ΔΕΥΑ, έχοντας οργανώσει από χρόνια τη λειτουργία τους (καταμετρήσεις, οργανωμένα λογιστικά συστήματα κλπ) μάλλον δεν θα δυσκολευτούν ιδιαίτερα να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις της σχετικής οδηγίας της ΕΕ.

Στο αρδευτικό νερό όμως φαίνεται ότι ίσως υπάρξουν κάποιες δυσκολίες.  Συνεπώς, και για έναν ακόμη λόγο, οι συνέργειες αρδευτικών φορέων και ΔΕΥΑ ίσως καταστούν αναγκαίες.

Κλείνοντας την αναφορά μας στην διημερίδα των ΔΕΥΑ διαπιστώσαμε για μια ακόμη φορά τον δύσκολο αγώνα που κάνουν οι Δήμαρχοι, οι διοικήσεις και οι εργαζόμενοι στους οργανισμούς αυτούς για να προσφέρουν άφθονο και υγιεινό νερό στους δημότες τους.  Και η ΕΔΕΥΑ πάντοτε αρωγός στην προσπάθειά τους.

- Τις εισηγήσεις * και το πρόγραμμα της διημερίδας με την πρόσκληση στα παρακάτω link :

http://www.edeya.gr/2013-09-23-10-58-06/2013-09-23-11-11-03/uliko/hmerid...

http://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/2016_03_07_proskli...

- Δημοσιεύματα "ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ" στα παρακάτω link :

http://www.eleftheria.gr/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%B...

http://www.eleftheria.gr/%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%B...