Ε. Η ΝΕΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΡΛΑΣ

Ε1. ΟΙ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

  Είναι προφανές ότι μετά την λειτουργία της νέας λίμνης το μέλλον στην περιοχή της Κάρλας προδιαγράφεται ευοίωνο, πάντοτε με την προϋπόθεση  ότι δεν θα γίνουν τα λάθη του παρελθόντος, θα υπάρξει σοβαρός σχεδιασμός για την ανάπτυξη της περιοχής καθώς και η αναγκαία διαβούλευση με τους φορείς και τους κατοίκους, θα τεθούν προϋποθέσεις και όρια επεμβάσεων και δράσεων όπως περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά.  Στην σύγχρονη περίοδο, με τη εμπειρία που έχει αποκτηθεί, με τα θεσμικά εργαλεία που διαθέτει η Διοίκηση και έχοντας βιώσει αρνητικά τις εμπειρίες του παρελθόντος, δεν υπάρχουν πλέον περιθώρια για επιπόλαιος χειρισμούς, πελατειακές λογικές, αποσπασματικές ενέργειες κλπ.

  Ας σημειωθεί ότι και οι προσδοκίες των φορέων της περιοχής (οικολογικές και αναπτυξιακές), είναι μεγάλες.  Χαρακτηριστικά ο Δήμαρχος Ρήγα Φεραίου σημειώνει :

«Οι προοπτικές με την επανασύσταση της λίμνης είναι πάρα πολλές, όπως η αποκατάσταση του υδροφόρου, του μικροκλίματος, της βιοποικιλότητας, η προστασία από πλημμύρες, η φθηνή άρδευση για τους αγρότες, η αλιεία, οι ναυταθλητικές δραστηριότητες, η άνοδος του τουρισμού και πολλές ακόμη». 

  Ανάλογες προσδοκίες εκφράζονται και από τον Φορέα Διαχείρισης της Κάρλας :

« Ο Φορέας είναι πολύ αισιόδοξος για το μέλλον της λίμνης και της ευρύτερης περιοχής. Το όραμα μας για  τη λίμνη Κάρλα είναι αρχικά η πλήρης επανασύσταση του οικοσυστήματος με την ταυτόχρονη πλήρη λειτουργία όλων των έργων της. Η λίμνη θα είναι σε θέση να ανταπεξέλθει σε όλους του στόχους για τους οποίους έχει επανασυσταθεί. Θα είναι σε θέση να υποστηρίξει τη βιοποικιλότητα της περιοχής, να προστατέψει αντιπλημμυρικά την περιοχή, να παρέχει το προβλε-πόμενο όγκο νερού για το αρδευτικό σύστημα, θα υποστηρίξει την ανάταση του υπόγειου υδροφορέα, ώστε να λειτουργήσουν και οι γεωτρήσεις ύδρευσης και θα αποτελέσει πόλο έλξης φυσιολατρικού τουρισμού, επιτρέποντας και τη διεξαγωγή αθλημάτων εντός αυτής. Τέλος, θα είναι σε θέση να υποστηρίζει και την ελεγχόμενη επαγγελματική και ερασιτεχνική αλιεία».

  Τέλος και στην εργασία του Γ. Ρούσκα (2001) ο συγγραφέας σημειώνει ότι :

«Το μέλλον της περιοχής της πρώην λίμνης Κάρλας αλλά και της ευρύτερης περιοχής εξαρτάται αποκλειστικά από την ανασύσταση της λίμνης (Νεοβοιβηίδα) με την κατασκευή του μεγάλου ταμιευτήρα των 42.000 στρεμμάτων.  Σήμερα αναζητούνται έστω και μερικές από τις χαμένες λειτουργίες κι αξίες του χαμένου υγροτόπου.  Η ανασύσταση της λίμνης με την κατασκευή του ταμιευτήρα είναι αυταπόδεικτο ότι έχει εξόχως περιβαλλοντικό χαρακτήρα.  Η κατασκευή του ταμιευτήρα προέκυψε ύστερα από πολλές συζητήσεις των Φορέων και Μελέτες, γιατί έγινε αντιληπτό ότι είναι η μόνη λύση πολλαπλής σκοπιμότητας με την ακόλουθη σειρά προτεραιότητας : αναβάθμιση της δυναμικής οικολογικής και περιβαλλοντικής ισορροπίας, ύδρευση, εφόσον εξασφαλίζονται τα κατάλληλα ποιοτικά χαρακτηριστικά του νερού, αντιπλημμυρική προστασία, άρδευση».

  Σε όλα τα παραπάνω εμείς θα προσθέταμε την πολιτιστική παράμετρο όπου, εκτός των άλλων, αναμένεται να είναι σημαντική η συμβολή των αρχαιολογικών ευρημάτων (δες εδώ {1} σχετικά κείμενα), τα οποία αναμένεται να προκαλέσουν ενδιαφέρον στους κατοίκους της Θεσσαλίας αλλά και όλους τους επισκέπτες της νέας λίμνης Κάρλας, με την προϋπόθεση φυσικά να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές που θα υποστηρίξουν το έργο των Αρχαιολόγων.

{1} https://www.ypethe.gr/archive/arheia-tis-eforeias-arhaiotiton-magnisias-...

Ε.2. Η ΑΣΦΑΛΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΤΑΜΙΕΥΤΗΡΑ

  Σημαντικό ρόλο στην ανταπόκριση αυτών των προσδοκιών θα παίξει η συνειδητοποίηση του νέου χαρακτήρα του έργου της Κάρλας. Όπως προαναφέραμε και σύμφωνα με το πρόσφατο αναθεωρημένο Σχέδιο Διαχείρισης Υδάτων στο Υδατικό Διαμέρισμα Θεσσαλίας, η λεκάνη της Κάρλας αποτελεί τμήμα της ευρύτερης λεκάνης του Πηνειού ποταμού.  Εκτός αυτού, το νέο υδατικό σύστημα που δημιουργήθηκε στην θέση της πρώην λίμνης Κάρλας, δεν είναι μόνο ένας ταμιευτήρας, εφόσον άλλωστε διατηρεί πάντοτε εντός του μία σημαντική ποσότητα υδάτων που δεν διατίθενται για άλλους σκοπούς. Επίσης η νέα Κάρλα δεν είναι μόνο ένας υγρότοπος δεδομένου ότι η διακύμανση της στάθμης του είναι σημαντική λόγω παράλληλων χρήσεων (άρδευσης).

  Τέλος η Κάρλα δεν είναι μία αυτόνομη υδατοσυλλογή, διότι παράλληλα καλείται να συμβάλει έμμεσα στον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων, όπως ρητά αναφέρεται  σε πολλές μελέτες και παρουσιάσεις ημερίδων αξιόπιστων επιστημονικών φορέων (όπως το ΤΕΕ Μαγνησίας, ΤΕΕ /Κεντρικής Δυτικής Θεσσαλίας, ΓΕΩΤΕΕ/Κεντρικής Ελλάδος, κ.α).

  Συνεπώς όλοι οι στόχοι του νέου έργου σε συνδυασμό με τα πολλαπλά και ευαίσθητα χαρακτηριστικά που προαναφέραμε, επιβάλλουν μια πολύ προσεκτική διαχείριση του θέματος της ασφαλούς λειτουργίας του νέου έργου.

  Ως γνωστόν, η τροφοδοσία της νέας λίμνης πραγματοποιείται μέσω άντλησης με νερά από τον Πηνειό και η μεταφορά τους στον ταμιευτήρα  γίνεται μέσω ανοικτών τάφρων (αρδευτικών, στραγγιστικών κλπ ή μέσω συλλεκτήρων με ακατάλληλα γεωμετρικά χαρακτηριστικά και κλίσεις, με περιορισμένη παροχετευτικότητα και με τεράστιες απώλειες). Η λύση αυτή, εκτός του ότι είναι ανορθολογική και ιδιαίτερα δαπανηρή, δεν εξασφαλίζει τον έλεγχο και την προστασία από ρύπανση των υδάτων, είτε αυτά είναι σημειακής προέλευσης (π.χ. βιομηχανικά απόβλητα), είτε από αστικά λύματα, είτε από γεωργική ρύπανση. 

  Δυστυχώς όμως για αρκετά χρόνια θα «ζήσουμε» με την λύση αυτή, έως ότου το Υπουργείο Υποδομών οριστικοποιήσει τις μελέτες και τα έργα που θα επιτρέψουν την απρόσκοπτή τροφοδοσία του ταμιευτήρα Κάρλας με βαρύτητα μέσω επενδυμένων αγωγών μεταφοράς-διωρύγων από τον νέο, ήδη κατασκευασμένο,  ρουφράκτη της Γυρτώνης.

  Και χωρίς να θέλουμε να γίνουμε μάντεις κακών ειδήσεων, θεωρούμε ότι πολύ δύσκολα κατά τα επόμενα χρόνια η λίμνη θα μπορεί να λειτουργεί εύρυθμα και τα ύδατα της να είναι «καλής» ποιότητας, όπως προβλέπει το Σχέδιο Διαχείρισης του Υπουργείου Περιβάλλοντος.

 Η ανανέωση των υδάτων του ταμιευτήρα  Κάρλας αποτελεί επίσης καθοριστικό στοιχείο για την υγιή λειτουργία του υγροβιότοπου.  Η ανανέωση αυτή προβλέπεται να γίνεται κυρίως με τη παροχέτευση (εκβολή) μέρους των υδάτων της λίμνης για αρδευτικούς σκοπούς.  Όμως τα σχετικά αρδευτικά έργα δεν ολοκληρώθηκαν και αυτό  θα αποτελεί για μια σημαντική χρονική  περίοδο ένα σοβαρό πρόβλημα για την αντιμετώπιση φαινομένων  «ευτροφισμού» της λίμνης. Τα ζητήματα αυτά, όπως είναι φυσικό, προβληματίζουν και τους αρμόδιους του Φορέα Διαχείριση Κάρλας. 

Σχετικά αναφέρουν :

«Η πιο βασική προϋπόθεση είναι η ορθή και πλήρης λειτουργία των έργων της Κάρλας. Εφόσον η λίμνη Κάρλα τροφοδοτείται επαρκώς από τον Πηνειό, τους γύρω ορεινούς όγκους και την τάφρο 1Τ επιτυγχάνεται η πλήρωσή με τον απαιτούμενο όγκο νερού. Επιπλέον, η σωστή λειτουργία του τεχνητού υγροτόπου αναβάθμισης στραγγιδίων θα προσδώσει καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά στο νερό της Κάρλας.

Δεύτερη βασική προϋπόθεση είναι η μείωση των ανθρωπογενών πιέσεων στον περιβάλλον (γεωργία, κτηνοτροφία, παράνομες αποθέσεις σκουπιδιών). Έχουν παρατηρηθεί απορρίψεις συσκευασιών φυτοφαρμάκων και λυμάτων εντός των τάφρων τροφοδοσίας της λίμνης».

  Αλλά και ο Δήμος Ρήγα Φερραίου επισημαίνει :

«Η βασική προϋπόθεση είναι να λειτουργήσουν όλα τα έργα και κυρίως τα έργα μεταφοράς νερού από τον Πηνειό, τους υπόλοιπους συλλεκτήρες που μεταφέρουν τα βρόχινα και τα δύο αντλιοστάσια που κατασκευάσθηκαν στις όχθες της λίμνης για το σκοπό αυτό. Επίσης, πρέπει να λειτουργήσει σωστά ο τεχνητός υγρότοπος αναβάθμισης των στραγγιδίων που βρίσκεται στη δυτική πλευρά της λίμνης. Αυτό θα προσδώσει καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά στο νερό της λίμνης. Δυστυχώς πολύ σημαντική αστοχία είναι το γεγονός ότι δεν προβλέφθηκε τίποτα σχετικά με την αυξημένη κτηνοτροφία που προϋπήρχε στην περιοχή και συνεχίζει να υπάρχει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιβάρυνση του περιβάλλοντος.

Το ίδιο γίνεται και με την γεωργία. Οι καλλιέργειες ολόκληρης της λεκάνης περιμετρικά της λίμνης επηρεάζουν τόσο τα επιφανειακά όσο και τα υπόγεια νερά. Πρέπει να ληφθούν μέτρα και να δοθούν κατευθύνσεις στους αγρότες όσο αφορά τον τρόπο καλλιέργειας έτσι ώστε να μην επιβαρύνεται το περιβάλλον».

  Ανάλογες απόψεις διατυπώνει και ο Περιφερειάρχης Θεσσαλίας κ. Κ. Αγοραστός σε πρόσφατη δήλωσή του (δες Ελευθερία Λάρισας 29 Απριλίου 2018).

 Συμπερασματικά, θεωρούμε ότι οι αρμόδιοι πρέπει να επανεξετάσουν και να δρομολογήσουν την υλοποίηση των συμπληρωματικών έργων τροφοδοσίας της Κάρλας και να μην αρκεστούν σε αποσπασματικές παρεμβάσεις.  

Ε3. ΔΙΟΙΚΗΣΗ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ 

 Πρόκειται για σύνθετο ζήτημα που αποτελεί ουσιαστικά μια πρόκληση αφενός για την Κεντρική και Περιφερειακή Διοίκηση αφετέρου για τους φορείς που έχουν χρέος να στηρίξουν το εγχείρημα (Αυτοδιοίκηση, Επιμελητήρια, Επιστημονικές Οργανώσεις, αγροτικές οργανώσεις κλπ).

 Έως σήμερα η διοίκηση και διαχείριση του σύνθετου αυτού έργου επισήμως (με γραπτή δέσμευση προς την αρμόδια Ευρωπαϊκή αρχή που το  χρηματοδότησε), θα γίνεται από τον «φορέα Κάρλας, Μαυροβουνίου, Βελεστίνου» του οποίου όμως η Διοίκηση, η επάνδρωση και η δράση περιορίζεται προς το παρόν κυρίως στα θέματα της οικολογικής διαχείρισης και προστασίας.  Ευτυχώς που η Περιφέρεια, ο ΤΟΕΒ Πηνειού και η ΕΥΔΕ Θεσσαλίας (Υπουργείο Υποδομών) προσφέρουν για την ώρα την απαραίτητη βοήθεια (αντλιοστάσια, προσωπικό και τεχνική υποστήριξη, κάλυψη δαπανών ενέργειας,  συντήρηση, φύλαξη κλπ).  Είναι όμως προφανές ότι η κατάσταση πρέπει σύντομα να εξορθολογιστεί.

 Περισσότερα στον παρακάτω σύνδεσμο :

https://www.ypethe.gr/sites/default/files/archivefiles/2018_06_04_afiero...