Στις  αρχές  της  δεκαετίας  του  ΄80  ο  τομέας  ύδρευσης-αποχέτευσης  (και  ιδιαίτερα  ο  τομέας  αποχέτευσης)  στη  χώρα  μας  παρουσίαζε σημαντική υστέρηση σε σχέση με  τις  υπόλοιπες  ευρωπαїκές  χώρες. Οι  υπηρεσίες  ύδρευσης-αποχέτευσης  παρέχονταν  από  τους  ΟΤΑ  α΄  βαθμού, με  όλα  τα  προβλήματα  που  συνεπάγονταν  η  κατάσταση  αυτή  (μεγάλη γραφειοκρατία, έλλειψη  ευελιξίας, έλλειψη εξειδικευμένου προσω-πικού και της απαραίτητης τεχνογνωσίας, περιορισμένοι πόροι που με δυσκολία αξιοποιούνταν κ.α.). Η  κατάσταση αυτή που είχε σημαντικές κοινωνικές και, κυρίως, περιβαλλοντικές επιπτώσεις κι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία   οδήγησε την Πολιτεία στην παροχή κινήτρων στους Δήμους (πλην Αθήνας και Θεσσαλονίκης) ώστε να ιδρύσουν αυτοτελείς και ευέλικτες δημοτικές επιχειρήσεις, τις Δ.Ε.Υ.Α. με αποκλειστικό αντικείμενο την ύδρευση και αποχέτευση της περιοχής αρμοδιότητας τους. Η παροχή αυτών των κινήτρων δόθηκε μέσω του ν. 1069/80 που αποτελεί μέχρι σήμερα το βασικό θεσμικό πλαίσιο των Δ.Ε.Υ.Α. και ο οποίος παρά τα μειονεκτήματά του που κατά καιρούς επισημάνθηκαν από τις Δ.Ε.Υ.Α. και την Ε.Δ.Ε.Υ.Α.  λειτούργησε ικανοποιητικά ως το βασικό εργαλείο βελτίωσης και εκσυγ-χρονισμού του τομέα ύδρευσης-αποχέτευσης.

Οι  Δ.Ε.Υ.Α.  σύμφωνα με τον ν. 1069/80 και το Δημοτικό Κώδικα είναι Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου και συγκεκριμένα δημοτικές επιχειρήσεις ειδικού σκοπού που λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. Οι Δ.Ε.Υ.Α. έχουν εξαιρεθεί από το δημόσιο τομέα, λειτουργούν με ανταποδοτικότητα, έχουν ίδια έσοδα και δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό.